Kamercommissie Justitie muilkorft GAIA en co

Brussel, 02/04/2025 – Organisaties zoals GAIA en Animal Rights, die opkomen voor de belangen en rechten van dieren, blijft het recht ontzegd om zich op ontvankelijke wijze burgerlijke partij te stellen tegen dierenmishandelaars. Vandaag heeft de Kamercommissie Justitie het wetsvoorstel van Groen, gesteund door DéFI, verworpen met 10 stemmen tegen, 2 voor en 2 onthoudingen. Dit voorstel beoogde dieren(rechten)organisaties opnieuw de mogelijkheid te geven zich burgerlijke partij te stellen in dierenmishandelingszaken.

Het arrest van het Hof van Cassatie van 11 juni 2024 stelt dat dergelijke verenigingen geen persoonlijk belang hebben, waardoor hun burgerlijke partijstelling niet kan worden aanvaard. Met deze beslissing worden dierenbelangenorganisaties juridisch buitenspel gezet. Dierenbelangenorganisaties kunnen niet langer aan de onderzoeksrechter vragen een onderzoek in te stellen, hebben geen inzage meer in het strafdossier en verliezen hun rechten als benadeelde partij. "Als GAIA de dieren niet langer kan verdedigen tegen dierenbeulen, zal straffeloze dierenmishandeling toenemen.” Nog verontrustender is de uiterst controversiële, omzeggens unaniem bekritiseerde interpretatie van artikel 17 van het Gerechtelijk Wetboek door het Hof van Cassatie. Deze interpretatie zal naar alle waarschijnlijkheid leiden tot buitenvervolgingstellingen in verschillende lopende zaken. Daardoor kunnen daders van wreedheden tegenover dieren, mishandelingen en wetsinbreuken straffeloos blijven plegen.

GAIA-voorzitter Michel Vandenbosch reageert verontwaardigd:

“Een regelrechte schande. Dit is politieke vaandelvlucht. In de eerste plaats denk ik aan de dieren, want veel dierenleed zal nu meer dan ooit straffeloos gepleegd kunnen worden. De voorbije jaren werden tal van dierenmishandelaars veroordeeld dankzij onze klachten én doordat onze burgerlijke partijstelling door de rechter ontvankelijk en gegrond werd verklaard. Nu worden wij juridisch gemuilkorfd, terwijl wij juist een cruciale complementaire rol spelen in de handhaving van de dierenwelzijnswetgeving, ter ondersteuning van het parket. Nu laat ook de politiek de dieren in de steek. Het is alsof men tegen dierenmishandelaars zegt: ‘Ga je gang, niemand zal je tegenhouden.’”

Cadeau voor dierenmishandelaars

Sinds het arrest van het Hof van Cassatie op 11 juni 2024 kunnen GAIA en andere dierenrechtenorganisaties juridisch geen partij meer zijn tegen dierenmishandeling die ze zelf aan het licht brengen en waartegen ze klacht indienen. Deze uitspraak heeft geleid tot grote verontwaardiging bij dierverdedigers en stuitte op scherpe kritiek van tal van juridische experts en rechtsgeleerden.

Waar milieuorganisaties al jaren in rechte kunnen optreden, worden GAIA en andere dierenrechtenorganisaties door het Hof van Cassatie van die mogelijkheid uitgesloten. De Kamercommissie Justitie weigert daar nu een wetgevende mouw aan te passen, ondanks de vele positieve adviezen van juridische experts tijdens hoorzittingen op 22 oktober en 10 december 2024. Ook het College van procureurs-generaal opperde weliswaar bemerkingen maar sprak zich toch positief uit over het wetsvoorstel. De Raad van State had evenmin bezwaren. 

Politiek negeert overweldigende steun van het publiek 

De stemming in de Kamercommissie Justitie staat in schril contrast met de brede steun onder de Belgische bevolking. Uit een IPSOS-enquête, uitgevoerd in november 2024 in opdracht van GAIA, blijkt dat 79% van de Belgen van mening is dat dierenwelzijnsorganisaties gerechtelijke stappen moeten kunnen ondernemen tegen dierenmishandeling en schendingen van de dierenwelzijnswetgeving. Slechts 7% is het hiermee oneens. Daarnaast vindt 72% dat politici dit wetsvoorstel actief moeten ondersteunen.

Oproep van 55 verenigingen genegeerd

Naast deze grote publieke steun ondertekenden 55 dierenorganisaties, op initiatief van GAIA, een brief aan de parlementsleden waarin zij opriepen om vóór dit wetsvoorstel te stemmen. Deze oproep werd volledig genegeerd door de meerderheidspartijen.

De stemming in detail