België in Europese top 5 pijnlijkste dierproeven en top 4 aantal proeven op honden

In de Europese Unie worden jaarlijks zo’n 22 miljoen proefdieren gebruikt voor allerlei onderzoek. Dat staat in een rapport van de Europese Commissie dat de statistieken van de Europese lidstaten voor de jaren 2015-2017 analyseert. Daaruit blijkt dat er in de EU nog lang geen sprake is van een overgang naar proefdiervrij en humaan onderzoek. België behoort tot de grootverbruikers van proefdieren, ons land staat in de top 5 van lidstaten met het hoogste aantal proefdieren dat ernstig pijn lijdt en we bekleden plaats 4 wat het aantal proefhonden betreft. "Geen cijfers om trots op te zijn", zegt GAIA-voorzitter Michel Vandenbosch. "We gebruiken zelfs meer honden voor proeven dan landen als Spanje."

Ernstige pijn
Met 511.194 proefdieren (waarvan 4.041 hergebruikt in 2017) bekleedt ons land plaats 5 (het Verenigd Koninkrijk (VK) niet meegerekend) in de rangschikking van de landen met de meeste dierproeven, na Duitsland, Frankrijk, Spanje en Italië. Nederland, Zweden, Ierland en Denemarken vervolledigen de top 10. De grootste proefdierverbruikers in de EU-28 zijn het VK op plaats 1 met bijna 2 miljoen dierproeven, Duitsland op 2 (+ 1,8 miljoen) en Frankrijk op 3 (bijna 1,8 miljoen). Ons land verbruikt zo’n 50.000 proefdieren meer dan onze Noorderburen. Ook wat het aantal honden betreft, die experimenten ondergaan (1.856 waarvan 1.522 hergebruikt), doet België het slechter dan Nederland dat een kleine duizend honden minder gebruikt. België staat hier op plaats 4, het VK niet meegerekend. 

Ons land staat ook in de top 5 van de lidstaten (het VK meegerekend) met het hoogste aantal proefdieren dat ernstige pijn lijdt (82.536), na Frankrijk, Duitsland, het VK en Italië. Met 16,5% van het totale aantal proefdieren dat België gebruikt, staat België hier op plaats 6 na Polen (32,87% van het totale aantal proefdieren in dat land), Ierland (29,25%), Portugal (24,69%), Kroatië (19,85%) en Frankrijk (17,95%). In Nederland (plaats 21) lijden volgens de officiële statistieken 3,05% van de proefdieren ernstige pijn: duidelijk beter dan België waar bijna 1 op 5 proefdieren ernstig lijden.    

22 miljoen 
De Commissie houdt in haar rapport zowel de uitvoering van de Dierproevenrichtlijn van 2010 "betreffende de bescherming van dieren voor wetenschappelijke doeleinden" als het aantal gebruikte proefdieren tegen het licht. Daarvoor werden de statistieken in de Europese lidstaten voor de jaren 2015, 2016 en 2017 onderzocht.  Hieruit blijkt dat jaarlijks bijna 10 miljoen dieren worden gebruikt in de Europese Unie. Een miljoen experimenten (elf procent van het totaal) brengen "ernstige pijn", aangegeven door de onderzoekers zelf, teweeg. Het totale aantal proefdieren dat betrokken is in onderzoek, ligt een heel stuk hoger: een bijkomende 12,6 miljoen dieren worden gekweekt en gedood, zonder gebruik in een experiment. Daarmee komt het totaal op 22 miljoen dieren per jaar die dienen voor wetenschappelijk onderzoek.

België grootverbruiker van proefdieren
GAIA-voorzitter Michel Vandenbosch: “Een belangrijke doelstelling van de Dierproevenrichtlijn, die intussen tien jaar oud is, is het vervangen van proefdieren door verminderende, verfijnende en vervangende onderzoeksmethoden. Proefdiervrij onderzoek is in de Richtlijn opgenomen als objectief. Tien jaar later blijkt dat daar weinig tot niets van in huis is gekomen. Met meer dan een half miljoen experimenten per jaar behoort België tot de grootverbruikers van proefdieren en staat ons land, het VK na de Brexit niet meegerekend, op plaats vijf, net na Italië. Bovendien valt op dat honden veel gebruikt worden in België: ons land staat op plaats vier, we gebruiken meer honden voor proeven dan landen als Spanje.”

Controle vaak ontoereikend
Undercoverbeelden zoals vorig jaar van het laboratorium in Hamburg, waar apen, honden, katten en konijnen mishandeld werden en flagrante wetsinbreuken schering en inslag bleken, laten zien dat de dagelijkse praktijk anders kan zijn dan wordt beweerd door onderzoekers. Ook in België bracht GAIA reeds ontoelaatbare praktijken aan het licht (VUB, animalarium Jette, 2016) die blijk gaven van laksheid en normvervaging. Uit het Europese rapport blijkt dat controle door de overheid vaak ontoereikend is: in vijf lidstaten worden de overheidscontroles altijd aangekondigd en negen lidstaten halen niet de minimale vereiste van jaarlijks een derde van de onderzoeksinstellingen gecontroleerd.   

Wetgeving herzien in functie van transitie naar proefdiervrij onderzoek
"We horen al tien jaar dat we op goede weg zijn, door een strenge Europese richtlijn en controle door de overheid en wetenschappers zelf", gaat Vandenbosch verder. "Het rapport van de Europese Commissie bewijst nu het tegendeel. De huidige Richtlijn “ter bescherming van proefdieren is te zeer op maat van de proefdiergebruikers geschreven en moet dringend meer op maat van de dierenbelangen en -noden herzien worden in functie van een transitie naar proefdiervrij onderzoek." De GAIA-voorzitter pleit alvast voor een doeltreffende strategie en beleidsplan met concrete doelstellingen om het aantal proefdieren effectief systematisch te verminderen: “Er moet veel meer worden ingezet op proefdiervrij onderzoek. “Anders stellen we binnen tien jaar opnieuw vast dat we geen millimeter zijn opgeschoven.”