Wereldproefdierendag: GAIA roept regio’s op tot versnelling transitie naar proefdiervrij wetenschappelijk onderzoek

Minister Weyts wil retributie en strengere regels voor proefdieren

23 april 2025

Brussel, 23 april 2025. Op de vooravond van Wereldproefdierendag (24 april), roept GAIA de Vlaamse, Waalse en toekomstige Brusselse regering op tot een krachtig politiek engagement en een gecoördineerde, doeltreffende strategie om de transitie naar proefdiervrij wetenschappelijk onderzoek aanzienlijk te versnellen. De tijd is rijp voor elk van de drie regio’s om via beslissende maatregelen te evolueren naar een innovatief, betrouwbaar en ethisch onderzoekssysteem dat volledig vrij is van dierproeven. Vlaams minister van Dierenwelzijn Ben Weyts liet alvast weten de ambitie van GAIA te delen en kondigde een eerste belangrijke stap aan: de invoering van een verplichte retributie voor het gebruik van proefdieren en bijkomende verstrenging in de regelgeving.

Reactie Minister Weyts

De oproep van GAIA valt alvast niet in dovemansoren bij Vlaams Minister van Dierenwelzijn Ben Weyts:

“We doen de voorbije jaren inspanningen om het aantal dierproeven terug te dringen en dat begint ook vruchten af te werpen: de laatste cijfers tonen het laagste peil in 10 jaar – waar het aantal dierproeven bijvoorbeeld in Wallonië fors gestegen is. Ik begrijp wel dat GAIA nog verder wil gaan en sneller dan nu een grotere daling wil zien. Dat wil ik zelf ook. We gaan daarom verder. Binnenkort volgt de eerste belangrijke stap van deze regeerperiode, wanneer ik naar de Vlaamse Regering ga om een verplichte retributie in te voeren voor iedereen die met proefdieren werkt. Er komen ook verschillende verstrenging in de regelgeving rond proefdieren.”

GAIA verwelkomt deze geplande maatregelen als een eerste noodzakelijke stap, en roept op om het tempo daarna verder op te drijven.

Transitie naar proefdiervrij onderzoek: van ambitie naar realiteit

Voor elk van de drie gewesten (Vlaanderen, Wallonië, Brussels Hoofdstedelijk Gewest) stelde GAIA een rapport op dat de weg toont naar een toekomst zonder proefdiergebruik: « De transitie van dierproeven naar proefdiervrij onderzoek: van ambitie naar realiteit ». Proefdiervrij onderzoek mag niet blijven steken in goedbedoelde, vrijblijvende ambitie maar moet waargemaakt worden.

Teveel pijn en lijden

De ambities en inspanningen terzake zijn in de afgelopen tien jaar toegenomen maar de toepassing en het gebruik van proefdiervrije methoden blijft beperkt. Het aantal dieren dat voor wetenschappelijke doeleinden gebruikt wordt, schommelt van jaar tot jaar maar wijst (behalve in Brussel) niet op een systematische daling: Vlaanderen: 240.833 in 2023. Wallonië: 176.894 in 2023 (een opmerkelijke stijging met 30.034 vergeleken met 2022) en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest: 57.415 waar zich sinds 2019 een duidelijk dalende tendens aftekent. Echter, 94.394 gekweekte dieren werden in 2023 gedood zonder ooit voor een experiment te zijn gebruikt. Een groot probleem vormt het hoge percentage proefdieren die ernstige pijn en lijden ondergaan voor experimenten: (in 2023) 16 % in Vlaanderen, 19,3 % in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en 8 % in Wallonië.

Ondergefinancierd

Verschillende barrières en uitdagingen belemmeren verdere en snellere vooruitgang. De afhankelijkheid van diermodellen in onderzoek is nog steeds diepgeworteld in het beleid en de praktijk. Dierproeven zijn de norm. Een aanzienlijk deel van de onderzoeksfinanciering gaat naar studies waarbij van diermodellen gebruik gemaakt wordt. Ontwikkeling en acceptatie van innovatieve proefdiervrije technologieën en studies die geen gebruik maken van diermodellen blijven grotendeels ondergefinancierd.

33 aanbevelingen voor beleid en praktijk

Het rapport « De transitie naar proefdiervrij onderzoek: van ambitie naar realiteit » bestaat uit 2 delen:

Deel 1 beschrijft de hinderpalen en uitdagingen die overwonnen moeten worden om meer en sneller vooruitgang te boeken, zoals het gebrek aan toegang tot menselijk lichaamsmateriaal.
Deel 2 presenteert 33 concrete aanbevelingen, ondersteund door inspirerende voorbeelden. Deze aanbevelingen zijn bedoeld als een constructieve leidraad voor de bevoegde Vlaamse, Brusselse en Waalse overheden, regelgevende instanties, onderzoeksorganisaties, wetenschappers, bedrijven en onderzoeksfinanciers om experimenten op dieren in wetenschappelijk onderzoek geleidelijk maar beslist af te bouwen en de transitie naar proefdiervrij onderzoek te versnellen.

Onvermijdelijke stap

Door de samenwerking tussen alle betrokken partijen te versterken en meer te investeren in proefdiervrij onderzoek, mogen de regio’s de kans niet missen om wetenschappelijke vooruitgang te verzoenen met respect voor dierenwelzijn. GAIA-voorzitter Michel Vandenbosch:

« De transitie naar proefdiervrije wetenschap is niet langer een vrijblijvende keuze maar een onvermijdelijke stap. Dat alles vereist een duidelijk en krachtig politiek engagement dat niet bij woorden blijft. »

Hierbij het rapport « De transitie naar proefdiervrij onderzoek: van ambitie naar realiteit in Vlaanderen»