Zo worden jaarlijks miljoenen biggen gecastreerd in Vlaanderen – GAIA toont nieuwe beelden

3 op de 4 Belgen gaan akkoord met wettelijk verbod, leert Ipsos-enquête

4 mei 2023

Brussel, 4 mei 2023 – Met nieuwe beelden onthult GAIA hoe pijnlijk biggencastratie er in werkelijkheid aan toegaat. Jaarlijks worden in Vlaanderen miljoenen biggen gecastreerd, zonder verdoving. Deze ronduit schokkende praktijk moet stoppen. GAIA vraagt dan ook een verbod, lanceert een petitie en publiceert een nieuw rapport over de kwestie (zie bijlage onderaan).

GAIA vraagt met hoogdringendheid dat een verbod op de castratie van biggen wordt ingevoerd. Het gaat hier om de meest gruwelijke, nog bestaande ingreep in de Vlaamse veehouderij.

Hoe verloopt zo’n castratie? GAIA-directeur Ann De Greef legt uit: “De big wordt gefixeerd, dan maakt de varkenshouder een, twee of meer incisies in de huid van het scrotum van de big, die bij volle bewustzijn is, om de testikels bloot te leggen. Daarna trekt hij stevig aan de testikels zodat ze vanonder de huid komen en ook de zaadstrengen bloot komen te liggen, die dieper in het lichaam, achter de testikels liggen. Ten slotte trekt de varkenshouder ook aan de zaadstrengen en snijdt ze door. De twee zaadstrengen worden dus doorgesneden en de twee testikels verwijderd. Weerzinwekkend dat dit vandaag nog steeds zomaar kan.”

In België worden jaarlijks 5 à 6 miljoen mannelijke varkens gekweekt en 80% daarvan wordt gecastreerd (jaarlijks 4 tot 4,8 miljoen biggen).

Waarom gecastreerd?

De big wordt op een leeftijd van drie tot zeven dagen gecastreerd om te voorkomen dat hij de seksuele hormonen testosteron en androstenon ontwikkelt. De ontwikkeling van deze hormonen leidt ertoe dat een deeltje van de consumenten een wijziging in de geur van slechts 3 tot 5% van het varkensvlees waarneemt en die als negatief ervaart. Deze geur noemt men ‘berengeur’ en komt dus slechts soms vrij bij het verhitten van het vlees van de intacte beer. En dat die geur soms vrijkomt, vinden sommige consumenten storend.

Uit een nieuwe enquête van Ipsos (zie bijlage) blijkt dat 3 op de 4 Belgen akkoord gaan met een wettelijk verbod op chirurgisch castreren van biggen. Na uitleg over alternatieve methoden van castratie - want die bestaan, in de vorm van een vaccin tegen berengeur bijvoorbeeld - vindt zelfs 86% van de Belgen dat er een wettelijk verbod moet komen. GAIA publiceert nu een lijvig rapport (zie bijlage) over de kwestie en verspreidt dit nu bij de verantwoordelijke politici en alle betrokken partijen.

Verdoving tijdens castratie?

97 tot 100% van de Belgische biggen die worden gecastreerd, worden gecastreerd zonder dat ze verdoofd zijn tijdens de castratie. Dit gaat om 3,9 tot 4,8 miljoen mannelijke biggen.

Dit betekent dat van alle biggen die jaarlijks gecastreerd worden slechts tussen 0 en 144.000 biggen daarvan gecastreerd worden met toediening van het in België geïnjecteerde anesthetisch middel procaïne. Dat middel wordt in de beide testikels van de big geïnjecteerd en vermindert de pijn, die de big ervaart tijdens de incisie.

Ann De Greef: “De acute en ernstigere castratiepijn, die de biggen ervaren tijdens de castratie-ingreep zelf, wordt er onvoldoende door verminderd. Bovendien laten de omstandigheden waarin dit middel wordt toegediend in de intensieve varkenshouderij te wensen over. Het is niet eenvoudig om het verdovingsmiddel te injecteren in een bewegende big en de wachttijden worden niet gerespecteerd. De incisie gebeurt dikwijls ofwel te snel ofwel te laat na toediening van het middel, waardoor het zijn effect volledig mist.”

Pijnstiller na castratie?

Bij 85% van de gecastreerde Belgische biggen (jaarlijks geschat op 3,4 tot 4 miljoen biggen) wordt, zoals voorgeschreven door BePork, het Belgische kwaliteitslabel voor varkensvlees, het analgetisch middel meloxicam toegediend. Ann De Greef: “De werking daarvan is vergelijkbaar met de die van pijnstiller Ibuprofen. Er is dus geen sprake van een verdovend effect tijdens de castratie. Enkel de napijn van de big wordt, enigszins, behandeld.”

Hoewel pijnstillende en verdovende middelen elk afzonderlijk, op zich genomen, een functie hebben in pijnvermindering of bewustzijnsonderbreking tijdens en na de castratie van de big, is de toediening van één van deze middelen, of zelfs een combinatie van één analgetisch en één anesthetisch middel (vb. meloxicam + lokale verdoving met procaïne) onvoldoende om ernstig lijden bij de mannelijke big te voorkomen.

Zoals honden en katten?

Enkel als een dierenarts het protocol, dat moet worden nageleefd om een kat of hond te verdoven bij castratie, toepast op de big zal de big volledig worden verdoofd en wordt de pijn tijdens en na castratie (post-operatief) beheersbaar.

Hiertoe moeten de volgende stappen worden doorlopen: (1) de sedatie van de big; (2) het onderbreken van het bewustzijn van de big met een anesthetisch middel; (3) het intuberen van de big met gas; (4) het preoperatief toedienen van een analgetisch middel en een lokaal anesthetisch middel aan de big en (5) de nazorg van de big.

Alleen een hiertoe opgeleide dierenarts heeft de nodige competenties om (a) deze vijf fases goed te doorlopen en ervoor te zorgen dat de pijn die de big ervaart, tijdens en na castratie, zo goed als mogelijk te verminderen, uit te schakelen en minstens tot een minimum te beperken, en (b) de toediening van de analgetische en anesthetische middelen af te stemmen op de individuele reactie van de big, tijdens en na de castratie-ingreep.

“Indien de biggen volgens de state-of-the-art op het vlak van pijnbestrijding moeten worden behandeld tijdens hun castratie, dus op identieke wijze als katten en honden die worden gecastreerd, met dezelfde zorgen door een dierenarts, vereist dit tijd en kosten die de varkenshouder vrijwel onmogelijk kan of wil dragen”, vertelt De Greef.

Wettelijk verbod & alternatieven

Het voorkomen van (acute) castratiepijn en napijn, minimale vereisten vanuit het perspectief van het dierenwelzijn, waarvoor compromisoplossingen niet bestaan gezien de ernst van de ingreep – een ‘beetje’ verdoven is immers geen efficiënte oplossing om ernstige castratiepijn en napijn te remediëren – kan enkel worden verzekerd indien de big niet langer wordt gecastreerd in de intensieve varkenshouderij, gezien er geen tijd en middelen zijn om de big correct te verdoven bij castratie, overeenkomstig het door de dierenarts toegepaste verdovingsprotocol bij de castratie van de hond en de kat.

“Enkel een wettelijk verbod op de castratie van biggen zal het zeer ernstig en onaanvaardbaar lijden wegnemen dat de Belgische biggen ervaren tijdens en na castratie. Zowel het vaccin tegen berengeur (15% van de Belgische mannelijke varkens wordt gevaccineerd) als de kweek met intacte beren (8% van de Belgische mannelijke varkens worden als intacte beren gehouden) zijn twee goede oplossingen en dus alternatieven voor castratie die de varkenshouder kan toepassen om het risico op berengeur te beheersen, zonder dat de big wordt gecastreerd. Dat wettelijk verbod op biggencastratie is dan ook wat we eisen met GAIA. Een hele reeks supermarkten, zoals Colruyt, besloot trouwens al langer om geen vlees van gecastreerde biggen meer te verkopen. Ook McDonalds België koopt het niet meer aan”, onderstreept Ann De Greef.